Xuyên Tâm Liên

Từ xa xưa xuyên tâm liên vốn là loài thảo dược quý, có khả năng phòng ngừa và điều trị nhiều chứng bệnh khác nhau trong dân gian. Theo thời gian, nhiều loại thuốc Tây y ra đời và chiếm lĩnh thị trường khiến xuyên tâm liên gần như bị chìm vào dĩ vãng. Đến nay, trong tình hình dịch bệnh COVID-19 hoành hành, nhiều công trình nghiên cứu quốc tế đã kết luận xuyên tâm liên có những tác động tích cực đến tình trạng của bệnh nhân, trở thành vị thuốc tiềm năng mở ra cánh cửa thoát dịch tại Việt Nam.

Danh pháp khoa học và nguồn gốc cây xuyên tâm liên

Xuyên tâm liên có tên khoa học là Andrographis Paniculata (hay Justicia paniculata), thuộc họ Ô rô – Acanthaceae. Trong Đông y, xuyên tâm liên còn được gọi bằng những cái tên khác như: “lam khái liên”, “khô đảm thảo”, “nhất kiến kỳ”, “cây lá đắng”, “hùng bút”, “nguyên cộng” …).

Cây xuyên tâm liên có nguồn gốc từ khu vực Ấn Độ và Sri Lanka, sau được di thực và trồng nhiều ở các vùng Đông Nam Á, Nam Á và miền nam Trung Quốc. Trước đây khi chưa xuất hiện thuốc kháng sinh, xuyên tâm liên là bài thuốc hữu hiệu để chống lại các chứng bệnh gây viêm nhiễm cho người dân bản địa. 

Đặc điểm sinh thái của xuyên tâm liên

Về hình dáng 

Xuyên tâm liên có tên khoa học là Andrographis paniculata. Đây là loài thảo dược có kích thước nhỏ, cao trung bình từ 0,5 – 1m. Thân cây mọc thẳng đứng, quanh thân có chỉa nhiều cành. Lá cây có hình mác, đỉnh lá nhọn, gốc lá thuôn dần về phía cuống, lớn chỉ tầm 1 – 2 cm. Mặt trên của lá có màu xanh đen, mặt dưới xanh nhạt và tươi hơn. Hoa màu trắng điểm hồng, mọc thành chùm ở nách lá hay ngọn cành. Quả hình trụ dài, khi chín sẽ khô và tách ra để phóng thích nhiều hạt nhỏ. Hạt hình trụ, thuôn dài có cán phôi cứng nhằm giúp cho việc phát tán đi xa.

Hoa xuyên tâm liên mọc ở đầu mỗi cành, đâm lên từ những kẽ lá. Hoa có màu trắng sữa điểm xuyết những vệt màu hồng tím. Phần đài bao bọc hoa tách thành 5 răng nhọn rõ rệt, được bao phủ bởi lớp lông trắng li ti. Phần quả nang dài khoảng 1 – 1.5 cm, cũng có lông trắng mịn bao phủ.

Về đặc điểm phân bố

Xuyên tâm liên là loại thảo dược xuất phát từ Ấn Độ, sau đó mới phát triển dần sang các nước khác như Trung Quốc, Thái Lan, Campuchia… và cả Việt Nam. Ban đầu, xuyên tâm liên là loài thực vật mọc hoang dại trong tự nhiên. Thế nhưng, từ khi phát hiện ra giá trị dược lý của chúng, nhiều quốc gia đã chủ động trồng với diện tích lớn. Hiện nay chúng ta cũng có thể tìm thấy xuyên tâm liên tại các khu vực khác trên thế giới như Caribe, Trung Mỹ, châu Phi và Australia.

Việt Nam là một trong những quốc gia trồng xuyên tâm liên nhiều nhất ở khu vực Đông Nam Á. Thời gian gần đây, khi phát hiện xuyên tâm liên có khả năng hỗ trợ điều trị Covid – 19, loài cây này càng được chính phủ Việt Nam tích cực quan tâm.

Về đặc điểm sinh trưởng và phát triển 

Xuyên tâm liên thường phát triển nhanh, mạnh vào mùa xuân và mùa hạ. Loại thảo dược này rất thích ánh sáng và đất ẩm. Ngoài ra, nhiệt độ phù hợp với xuyên tâm liên rơi vào khoảng 22 – 26 độ C cùng lượng mưa khoảng 1500 – 2500 mm mỗi năm. 

Xuyên tâm liên rất phù hợp với khí hậu miền Bắc nên được trồng nhiều nhất tại đây. Cách đơn giản nhất để trồng xuyên tâm liên chính là gieo hạt (hạt lấy từ quả xuyên tâm liên chín vàng và đã được phơi khô). Chỉ sau khoảng 7 – 10 ngày gieo hạt là xuyên tâm liên đã bắt đầu nảy mầm. 

Khi xuyên tâm liên xuất hiện nụ, lúc này có thể thu hoạch lá. Và khi xuyên tâm liên bắt đầu nở hoa, lúc này có thể thu hoạch toàn bộ các bộ phận của cây. Những gì thu hoạch được có thể dùng tươi. Hoặc cũng có thể phơi khô và thái nhỏ để dùng dần. 

Thành phần dược lý, tính vị và công dụng của xuyên tâm liên

Thành phần dược lý và tính vị

Các nhà khoa học cho biết thành phần dược lý chính có trong xuyên tâm liên bao gồm 2 nhóm hoạt chất. Đó là Diterpen lacton và Flavonoid.

Xuyên tâm liên có tính hàn, mang vị đắng rõ rệt, rất tốt trong việc thanh nhiệt cho cơ thể, giải trừ độc tố và giảm thiểu các cơn đau.

Công dụng nổi bật

Xuyên tâm liên quả thật có công dụng với rất nhiều căn bệnh khác nhau, đặc biệt là những căn bệnh liên quan đến vấn đề hô hấp. Thời gian gần đây, khi Covid – 19 ngày càng xuất hiện nhiều và lan tràn mạnh mẽ, rất nhiều nghiên cứu đã nhắc đến xuyên tâm liên như một bài thuốc đầy triển vọng. Kết quả khảo sát tại Trung Quốc, Ấn Độ, Thái Lan… cùng một số nước châu Á khác cho thấy, xuyên tâm liên rất có tiềm năng trong việc điều trị và phòng chống Covid – 19. Tại Việt Nam, bộ Y tế cũng đã đồng ý thử nghiệm sử dụng xuyên tâm liên ở các bệnh viện y học cổ truyền để hỗ trợ phòng chống Covid – 19.

Tại Đức và Thái Lan, các nhà khoa học đã tiến hành thử nghiệm in vitro Andrographolid, hoạt chất chính từ xuyên tâm liên, trên virus phân lập. Kết quả khá khả quan. Có tác dụng kháng khuẩn, kháng virus, xuyên tâm liên là một vị thuốc có truyền thống sử dụng từ rất lâu và được ứng dụng rộng rãi trong nền y học của một số nước châu Á như: Ấn Độ, Trung Quốc, Hàn Quốc, Thái Lan, Việt Nam,… với nhiều tác dụng khác nhau, trong đó có một số tác dụng tiêu biểu như: kháng khuẩn, kháng virus, hạ sốt, kháng viêm, chống dị ứng, mụn nhọt, bảo vệ gan, kháng ung thư.

Theo y học cổ truyền, xuyên tâm liên có vị đắng (được xem là “Vua của các vị đắng”), tính hàn được xếp vào nhóm các dược liệu có tác dụng thanh nhiệt giải độc với bộ phận dùng là toàn cây trên mặt đất, có nhiều sự tương đồng với nhóm thuốc kháng sinh, chuyên được sử dụng để điều trị các trường hợp ung nhọt, đinh độc, rắn độc cắn, dùng điều trị tiêu chảy, chữa ho, viêm họng, viêm gan virus và viêm đường tiết niệu… Xuyên tâm liên cũng là dược liệu được nghiên cứu khá kỹ càng về thành phần hóa học và các tác dụng dược lý có liên quan bởi nhiều quốc gia khác nhau trên thế giới, đặc biệt là các nước ở châu Á, có thể kể đến như là Ấn Độ, Trung Quốc và Thái Lan.

Các nghiên cứu về thành phần hóa học đã được công bố cho thấy thành phần hóa học chính có trong xuyên tâm liên chủ yếu là các hợp chất nhóm diterpen lacton, trong đó có thể kể đến một số chất tiêu biểu như: andrographolid, neoandrographolid, sndrographisid và các diterpen dạng dimer như bisandrographolid A, B, C và D. Ngoài ra, trong xuyên tâm liên còn chứa các dẫn xuất flavonoid nhóm flavon, có thể kể đến như andrographin, panicolin…

Một loạt các nghiên cứu về tác dụng dược lý của xuyên tâm liên cũng đã được tiến hành cho thấy đây là một dược liệu rất tiềm năng trong tác dụng kháng khuẩn cũng như kháng virus, đặc biệt là một số chủng virus như Influenza A, EBV, HIV, Ebola. Gần đây, nhiều nhà khoa học đã thực hiện các nghiên cứu về tác động của xuyên tâm liên trên virus SARS-CoV-2. Andrographolid, hoạt chất chính của xuyên tâm liên đã được tiến hành nghiên cứu rất nhiều trên việc ức chế virus SARS-CoV-2 cả trên việc mô phỏng hóa học và sinh học bằng các công cụ hóa và sinh tin học (Bio and Chem-Informatics). Hoạt chất này có khả năng làm giảm đáng kể việc tăng sinh số lượng virus ở phổi. 

Một số bài thuốc có sử dụng xuyên tâm liên

• Bài thuốc chữa viêm ruột, cảm sốt, rắn cắn: Sắc xuyên tâm liên cùng kim ngân hoa và sài đất theo liều lượng 15 gram – 10 gram – 10 gram và uống ngày 1 lần.
• Bài thuốc chữa các bệnh về hô hấp: Sắc xuyên tâm liên cùng huyền sâm và mạch môn theo liều lượng 12 gram – 10 gram – 10 gram và uống ngày 1 lần.
• Bài thuốc chữa viêm gan: Sắc xuyên tâm liên cùng cỏ nhọ nồi và diệp hạ châu theo liều lượng 3 gram – 6 gram – 3 gram và uống ngày 1 lần.
• Bài thuốc chữa bỏng: Nấu 200 gram xuyên tâm liên với 500ml nước để rửa vết bỏng mỗi ngày.
• Bài thuốc chữa các bệnh có liên quan đến ngũ quan: Dùng 50 gram xuyên tâm liên tươi nấu cùng nước, uống mỗi ngày khoảng 3 đến 4 bát. 

Xuyên tâm liên không phù hợp với những đối tượng nào?

Những đối tượng sau đây không nên dùng xuyên tâm liên để chữa bệnh, cụ thể:

• Phụ nữ có thai, phụ nữ đang cho con bú.
• Những người mắc sẵn các căn bệnh có liên quan đến vấn đề sinh sản.
• Những người khó đông máu hoặc bị những vết thương mất máu quá nhiều.
• Những người vừa trải qua quá trình phẫu thuật.
• Những người hay bị huyết áp thấp. 

Để an toàn hơn, trước khi sử dụng xuyên tâm liên, người dùng nên tham khảo ý kiến của các bác sĩ.

Xuyên tâm liên là loại dược thảo quen thuộc, thậm chí rất dễ trồng và phù hợp với thời tiết nước ta. Nhiều kết quả nghiên cứu gần đây cho thấy xuyên tâm liên có thể góp phần vào việc phòng chống và đẩy lùi dịch bệnh COVID-19 hiệu quả. Để chủ động trước tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp tại Việt Nam, hãy tìm mua sản phẩm thảo dược xuyên tâm liên được phơi khô hoặc sản xuất dạng viên nén với giá cả phải chăng tại PYLOHERB – Đơn vị chuyên cung cấp dược liệu rừng quý hiếm số 1 Việt Nam. 

Liên hệ ngay với chúng tôi qua:

• Hotline: 0903 753 645 
• Showroom: 22 Đường 34, An Phú, Quận 2, TP. Thủ Đức, TP.HCM 
• Website: www.PyLoHerb.com 
• Fanpage:Page: facebook.com/PyLoHerb

Nguồn: PyLoHerb.com

=> XEM THÊM: Nụ Cây Tam Thất – Lựa Chọn Hoàn Hảo Cho Sức Khỏe