Các Loại Cây Nhân Sâm Việt Nam – Công Dụng & Cách Dùng

Theo y học cổ truyền, nhân sâm được cho là có đặc tính bồi bổ sức khỏe. Cùng với nhân sâm Trung Quốc và Hàn Quốc, nhân sâm Việt Nam cũng mang lại nhiều công dụng bồi bổ sức khỏe và điều trị một số bệnh cho cơ thể.

Các loại nhân sâm Việt Nam

Nhân sâm là một loại thuốc bổ có củ phình to, hình dáng gần giống với nhân sâm. Ở Việt Nam, các loại nhân sâm phổ biến có nhiều tác dụng đối với sức khỏe thường bao gồm:

1. Sâm Ngọc Linh

Sâm Ngọc Linh hay còn gọi là sâm Tiết Tục là một loại sâm rừng có giá trị kinh tế và sức khỏe cao mà chỉ có ở Việt Nam. Cụ thể, nhân sâm phân bố và mọc chủ yếu ở dãy Hoàng Liên Sơn, vùng Tây Bắc, Việt Nam. Đặc biệt, sâm mọc ở núi Ngọc Linh có giá trị dinh dưỡng cao nên được gọi là sâm Ngọc Linh. Ở những nơi khác chưa thấy xuất hiện sâm Ngọc Linh.

Theo các nghiên cứu về tác dụng dược lý của sâm Ngọc Linh, sâm ngọc linh có một số tác dụng như:

• Chống trầm cảm, căng thẳng, stress
• Kích thích hệ thống miễn dịch
• Chống oxy hóa, lão hóa
• Phòng ngừa và hỗ trợ điều trị ung thư
• Bảo vệ gan và tế bào gan
• Giúp tăng cường sinh lý
• Hỗ trợ hệ tiêu hóa, giúp ăn ngon miệng hơn

Ở các vùng miền núi, đồng bào dân tộc thiểu số dùng sâm Ngọc Linh làm thuốc bổ, cầm máu, làm lành vết thương, chữa sốt rét và kéo dài tuổi thọ.

Sâm Ngọc Linh là loại sâm Việt Nam, có giá trị kinh tế cao, tương đương với nhân sâm Hàn Quốc. Trung bình một kg sâm Ngọc Linh (tương đương 2-4 cây) có giá khoảng 300-400 triệu đồng.

2. Sâm đá

Sâm đá hay sâm đá là loại sâm mọc trên núi đá vôi và thường thấy ở Hà Giang, Yên Bái, Lào Cai. Sâm Đá có kích thước nhỏ, thân chỉ to bằng đầu đũa, có màu vàng nhạt, mùi thơm mát dễ chịu.

Cây sâm này mọc rất kỳ lạ. Khi còn nhỏ, thân cây sẽ phát triển theo dạng thẳng đứng. Tuy nhiên, khi trưởng thành, cây sẽ phát triển thành dây leo, bám vào các thân cây lớn. Củ sẽ ngày càng dài ra và ăn sâu vào lòng đất chứ không to ra. Những loại sâm đá có củ to thường là những cây còn non.

Sâm đá chứa hàm lượng saponin tổng hợp rất cao, chỉ thấp hơn sâm Ngọc Linh rừng tự nhiên một chút. Tuy nhiên cao hơn sâm Ngọc Linh 5 năm tuổi và sâm Hàn Quốc. Điều đặc biệt là toàn bộ thân củ đều chứa Saponin, thậm chí lượng Saponin có thể bằng 70% củ sâm.

Nhờ lượng Saponin dồi dào, Sâm đá có công dụng tái tạo tế bào, phục hồi cơ thể sau ốm, hỗ trợ tăng cường sức khỏe, mạnh gân cốt, hỗ trợ đào thải độc tố trong cơ thể. Bên cạnh đó, nhân sâm đá cũng được cho là có lợi cho những người bị bệnh tim.

Mặc dù có giá trị cao đối với sức khỏe nhưng giá thành của sâm Đá tương đối thấp so với giá sâm Việt Nam. Một cân nhân sâm tươi khoảng 200 – 300.000 đồng còn nhân sâm khô khoảng 600 – 800.000 đồng.

3. Sâm Bố Chính

Sâm Bố Chính hay còn gọi là sâm Thổ Hào, là một loại sâm Việt Nam thường thấy ở các vùng núi có thổ nhưỡng đặc biệt, khí hậu mát mẻ.

Sâm Bố Chính là loại cây thân thảo, thân mềm, dai. Công dụng phổ biến thường dùng để chữa ho, nóng trong người, thanh nhiệt, táo, khát, thường sốt. Ngoài ra, sâm Bố Chính còn được coi là vị thuốc bổ có tác dụng thông tiểu, điều kinh, chữa lao phổi, thiếu máu, động kinh, mất ngủ, chống suy nhược thần kinh, trầm cảm.

Giá của sâm Bố Chính không quá cao, khoảng 250-350.000 đồng cho một kg sâm tươi và khoảng 800.000 đồng cho một kg sâm khô. Tuy nhiên, khi chọn mua sâm Bố Chính, người dùng nên chọn những loại sâm tự nhiên, có giá trị dinh dưỡng cao.

4. Tam Thất Bắc

Tam thất bắc là một trong những loại nhân sâm phổ biến của Việt Nam. Trước đây, Tam thất bắc được coi là quý hơn vàng vì người dân không trồng được loại sâm này. Ngày nay, nhân sâm có thể được trồng ở Hà Giang, Lào Cai, .. nhưng sâm rừng vẫn có giá trị dinh dưỡng cao hơn rất nhiều.

Tam thất bắc thường được dùng để an thần, dưỡng não, chống stress, điều hòa các chức năng gan, giải độc, hỗ trợ giấc ngủ, bổ huyết và điều hòa huyết áp. Ngoài ra, củ nhân sâm còn có công dụng tăng cường hệ miễn dịch, ngăn ngừa ung thư và sự xâm nhập của vi khuẩn có hại.

Hiện giá bán Tam thất bắc tương đối cao. Đối với loại Tam thất Bắc ruột vàng tím có giá bán khoảng 3 – 5 triệu đồng một kg. Tam thất bắc ruột trắng được cho là không có giá trị dược tính nên khi chọn mua bạn cần cẩn thận.

5. Sâm cau rừng

Sâm Cau hay còn gọi là Cao ngải cứu là một loại dược liệu quý có ở các tỉnh miền Bắc nước ta. Một số dân tộc thiểu số ở Tây Bắc dùng sâm cau rừng chữa vàng da, ho, đi ngoài phân lỏng, mộng tinh, di tinh. Tuy nhiên, công dụng phổ biến nhất của Sâm cau là tăng cường sinh lực nam giới, hỗ trợ điều trị liệt dương.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng nhân sâm có thể hỗ trợ chức năng thận và loại bỏ các chất thải và độc tố trong cơ thể. Qua đó, nâng cao sức khỏe tổng thể và giúp cơ thể tránh được nhiều bệnh tật.

Sâm rừng có giá thành tương đối thấp, khoảng 200-400.000 đồng cho một kg sâm củ khô.

Cách sử dụng củ nhân sâm Việt Nam hiệu quả?

Theo y học cổ truyền, củ nhân sâm Việt Nam thường được dùng để bồi bổ cơ thể và chống lại một số bệnh tật. Tuy nhiên, nhân sâm là một loại thuốc tự nhiên. Vì vậy khi sử dụng cần dùng đúng phương pháp, đúng liều lượng để tránh những rủi ro không mong muốn.

Để sử dụng nhân sâm Việt Nam hiệu quả, người dùng có thể tham khảo một số phương pháp như:

• Bột:

Nhân sâm rửa sạch, phơi khô, xay thành bột mịn, mỗi lần 1-2 g với nước hoặc dùng trực tiếp, hãm với nước đun sôi.

• Pha trà:

Nhân sâm cắt thành từng lát mỏng, mỗi lần 1-2g, cho vào ấm trà, hãm với nước sôi trong 5 phút. Có thể hãm vài lần như vậy, sau khi thấy vị nhạt thì dùng bã nhai nuốt dần.

Hai cách này thường dùng để bồi bổ cơ thể, dành cho người mệt mỏi, ra nhiều mồ hôi, hơi thở yếu, chuyển hóa kém.

• Tan chảy:

Nhân sâm cắt thành từng lát mỏng, mỗi lần ngậm một lát cho đến khi củ sâm mềm thì nuốt. Mỗi lần dùng dưới đất 3 – 4 lát.

Cách dùng này phổ biến với những người mắc bệnh lâu ngày, mệt mỏi, kiệt sức, thở yếu, khó thở, hen suyễn.

• Màu uống:

Chặt sâm cau thành từng lát mỏng sắc với nước, thêm 20-30g đường, chia làm nhiều lần uống trong ngày và nuốt cả miếng mồi. Mỗi ngày có thể dùng 5-10g, trường hợp khẩn cấp có thể dùng 30-60g, sắc uống trong một lần.

Cách dùng nhân sâm này phù hợp với những người suy nhược cơ thể nặng, sau phẫu thuật mất máu nhiều, cần cấp cứu khi nguy cấp đến tính mạng.

• Kết hợp nấu thành các món:

Cháo: Sắc 3g nhân sâm lấy nước, sau đó cho gạo vào, nấu thành cháo, ăn.

Nhân sâm hấp trứng gà: Trứng gà 1 quả, khoét lỗ nhỏ trên đầu, thêm 1-2 g bột nhân sâm, trộn đều. Dùng khăn giấy ướt, chọc lỗ rồi hấp chín, ăn ngày 1 lần.

Gà hầm nhân sâm: Dùng gà mái (chân đen là tốt nhất) 1 con, làm sạch, mổ bụng, bỏ 5 – 10 g sâm Việt Nam thái mỏng, khâu kín. Hầm chín, dùng để ăn cả gà, bã sâm và nước dùng. 1-2 tuần một lần.

• Rượu ngâm:

Lau sạch củ sâm bằng khăn ướt mềm từ trên xuống dưới, có thể dùng bàn chải nhỏ chải từ trên xuống để làm sạch đất. Khi làm sạch phải cẩn thận, tránh làm đứt rễ sâm. Ngâm nhân sâm với tỷ lệ 100 – 120 g nhân sâm tươi cho một lít rượu. Cho nhân sâm vào bình, cho rượu 45 độ vào cho đến khi ngâm toàn bộ nhân sâm. Sau 3 tháng ngâm là có thể dùng được.

Những lưu ý khi sử dụng nhân sâm Việt Nam

Các loại nhân sâm Việt Nam đều là những vị thuốc quý, tuy nhiên khi sử dụng cần lưu ý về liều lượng và cách dùng. Nếu sử dụng không đúng cách có thể ảnh hưởng đến sức khỏe.

Các loại nhân sâm không có độc tính cao. Tuy nhiên, nếu lạm dụng, trong thời gian dài có thể xuất hiện các triệu chứng tương tự như ngộ độc. Khi bị ngộ độc nhân sâm, người dùng thường gặp các triệu chứng như mất ngủ, hưng phấn liên tục, chóng mặt, nhức đầu, cao huyết áp, tiêu chảy, đỏ da, chảy máu mũi.

Một số trường hợp không nên dùng nhân sâm, bao gồm:

• Người khỏe mạnh không nên dùng nhân sâm. Không có bệnh gì mà uống nhân sâm có thể bị cao huyết áp, khô miệng, đắng lưỡi, táo bón, chảy máu cam và rối loạn các cơ quan nội tạng.
• Phụ nữ mang thai và cho con bú không nên lạm dụng nhân sâm và các loại thuốc bổ như long nhãn, hầm gà,… Trong thời kỳ mang thai nên ăn uống đầy đủ nhưng cũng không nên bổ dưỡng quá nhiều gây dư thừa, cản trở quá trình chuyển hóa và chuyển hóa các chất dinh dưỡng nuôi dưỡng thai nhi.
• Không dùng nhân sâm bừa bãi cho trẻ em. Một số hoạt chất trong nhân sâm có thể gây ngộ độc, quấy khóc, mặt tái xanh, co giật, thở nhanh, tim đập nhanh, nôn mửa, v.v.
• Những người bị cao huyết áp và xơ vữa động mạch không nên dùng riêng nhân sâm. Điều này có thể gây tích tụ chất béo ở một số cơ quan và khiến người bệnh có nguy cơ bị cao huyết áp hoặc xơ vữa động mạch.

Đối với những trường hợp ngộ độc nhân sâm nhẹ, người dùng chỉ cần ngưng sử dụng một thời gian, cơ thể sẽ hồi phục. Tuy nhiên, trường hợp nặng cần đưa đến bệnh viện ngay để tránh ảnh hưởng đến tính mạng.

Những củ nhân sâm Việt Nam thường được dùng để bồi bổ cơ thể, tăng cường sức khỏe. Tuy nhiên, khi sử dụng nhân sâm cần trao đổi với bác sĩ và chú ý liều lượng để tránh ngộ độc, ảnh hưởng đến sức khỏe.

Dược Liệu Rừng PyLoHerb 

• Hotline: 0903 753 645 
• Showroom: 22 Đường 34, An Phú, Quận 2, TP. Thủ Đức, TP.HCM 
• Website: www.PyLoHerb.com

Nguồn: PyLoHerb.com

=> XEM THÊM: Nhàu Khô – Tác Dụng – Dùng Để Luộc Hay Ngâm?