Bồn Bồn – Đặc Sản Với Nhiều Công Dụng & Cách Sử Dụng Tốt

Bồn bồn được coi là món ăn đặc sản trong các nhà hàng không chỉ bởi vị giòn ngọt hấp dẫn mà còn nhờ nhiều công dụng đối với sức khỏe. Dưới đây là những cách dùng cây bồn bồn để nấu thức ăn và làm thuốc chữa bệnh tốt nhất.

Đặc điểm của cây bồn bồn

Tên khác: Nến, trầm hương, cây bông gòn, hồ lô hương nước, hoa giấy hoàng đàn, hương thảo mộc

Tên khoa học: Typha Orientalis GA, Typha augustifolia L hoặc Typha angustata Bory et Chaub.

Họ: Cỏ nến (Typhaceae.)

Đặc điểm nhận dạng

• Củ Tuýp là loại cây thân thảo, có hình dáng mảnh mai. Cây trưởng thành có thể cao tới 3 mét, có thân rễ.
• Lá bồn bồn dài, mỏng, đầu nhọn hướng thẳng lên trời. Hai mặt lá màu xanh tương tự như lá lúa.
• Hoa đơn tính, mọc từ gốc, có hoa đực và hoa cái màu nâu nằm trên cùng một cán dài. Trong đó hoa đực ở trên, hoa cái ở dưới. Cả hai tạo thành một hình dạng tương tự như một ngọn nến. Hoa bồn bồn lâu ngày mới tàn.
• Chiếc bồn có hình viên kim cương, kích thước khá nhỏ. Quả chín sẽ nở theo chiều dọc.

Phân bổ:

Ở nước ta, cỏ lùng được tìm thấy chủ yếu ở miền Nam, bao gồm các tỉnh như Sóc Trăng, Cà Mau, An Giang, hay Đồng Tháp. Cây phát triển mạnh ở các vùng đất ngập nước, chẳng hạn như ven ao và đầm lầy. Cây có thể thích nghi với vùng nước lợ, lợ, ít phèn hoặc nước ngọt.

Ở miền Bắc, cây mọc hoang ở các vùng đầm lầy Sa Pa, Gia Lâm nhưng rất hiếm. Ngày nay, loại cây này được trồng rộng rãi vì giá trị kinh tế cao, không tốn nhiều công sức chăm sóc và bảo dưỡng. Mỗi lần trồng có thể thu hoạch nhiều năm liên tục.

Công dụng của cây bồn bồn

Cây không chỉ được dùng làm thực phẩm mà còn được dùng làm thuốc chữa bệnh. Ngoài ra, nó còn có vai trò quan trọng đối với sinh thái và môi trường. Như sau.

1. Bồn tắm – Thực phẩm bổ dưỡng

Phần rễ non của cây được dùng làm rau ăn. Nhờ vị giòn ngọt và chứa nhiều chất dinh dưỡng nên bồn bồn được nhiều người yêu thích. Nó được coi là đặc sản và thường được dùng trong các nhà hàng hoặc các bữa tiệc. Thực phẩm này cung cấp nhiều chất xơ, nước và các loại vitamin, khoáng chất giúp nâng cao khả năng miễn dịch của cơ thể, chống táo bón và tăng cường sức khỏe.

Ngoài ra, chồi và lá non của cây cũng có thể ăn được. Chúng được người dân hái để ngâm chua, xào hoặc nấu canh với cơm. Trong khi đó, hạt kê sau khi chà sạch lớp vỏ bên ngoài có thể dùng để nấu cháo hoặc nấu chè tương tự như hạt kê.

Cây hoa tulip thường mọc hoang hoặc được trồng ven đầm, ven hồ nên khá sạch sẽ. Loại rau này có giá trị kinh tế cao bởi công dụng tuyệt vời của nó. Thường thu hoạch lá và rễ non vào mùa nước nổi (tức tháng 6 – 11 hàng năm). Từ bồn bồn có thể chế biến thành nhiều món ăn ngon như:

– Canh rau ngót nấu lươn

• Chuẩn bị: 2 lạng rau mồng tơi, 2 lạng lươn vàng, 2 quả cà chua, 50g me, gia vị thông thường.
• Lươn làm sạch ruột, bóp với muối cho sạch nhớt rồi lọc bỏ phần máu ở giữa sống lưng để không tanh, Ướp với chút gia vị trong 15 phút. Trạng thái múi cau cà chua. Chậu rửa sạch sẽ. Me cho vào âu sạch, chế một ít nước nóng vào giã nát.
• Đun sôi 1 bát con nước rồi cho thịt lươn và nước me vào. Khi lươn chín, tiếp tục cho bồn bồn vào nấu thêm 3 phút. Nêm thêm một chút đường, hạt nêm và nước mắm cho vừa ăn rồi tắt bếp. Dùng nóng với cơm.

– Gỏi tôm thịt

• Chuẩn bị nguyên liệu: 200g bồn bồn, tôm sú, lòng heo, mỗi thứ 100g lạc rang, 50g cà rốt, 1 nắm rau răm, chanh, tỏi, ớt, sả, đường, nước mắm.
• Củ năng chẻ đôi, cà rốt thái sợi rồi ngâm với nước cốt chanh cho chua ngọt. Tôm luộc chín, bóc vỏ, ướp với chút nước mắm, tiêu. Đậu phộng rang giã nhỏ, xắt mỏng theo khoanh tròn.
• Pha nước trộn gỏi gồm nước mắm, đường, nước cốt chanh theo tỷ lệ 2: 1: 2. Cho sả, tỏi, ớt giã nhỏ vào, khuấy đều cho đường tan hết.
• Tiếp theo, bạn cho rau và tôm thịt vào tô lớn rồi đổ nước mắm vào, đảo đều tay cho đến khi nước mắm thấm đều các nguyên liệu.
• Để khoảng 5 phút rồi chắt hết nước ra ngoài. Bày gỏi ra đĩa, rắc rau răm và đậu phộng rang lên trên.
• Món gỏi cuốn tôm thịt thường được dùng làm món khai vị cùng với bánh tôm vừa ngon vừa kích thích.

– Rau cải muối chua:

• Phần chân bồn rửa sạch, nhúng qua nước pha phèn chua vài phút để bồn được trắng, giòn. Gốc nhỏ giữ nguyên, gốc to chẻ đôi.
• Tiếp theo, nấu giấm và nước đường sao cho có vị chua ngọt cân bằng, để nguội.
• Cho bồn vào lọ thủy tinh, đổ giấm và đường vào sao cho ngập bề mặt nguyên liệu. Dùng thanh tre bịt miệng bồn để bồn luôn ngập trong giấm, không bị thiu. Sau khoảng 48 giờ có thể ăn được.

Món mướp có thể ăn trực tiếp với cơm hoặc nấu canh chua, nấu lẩu hoặc ăn kèm với các món nướng, thịt luộc giúp chống buồn nôn.

– Bò xào củ kiệu:

• Củ năng tươi, thịt bò mềm, 1 nắm cần tây. Cứ 1 kg củ thì xào với 0,5 kg thịt.
• Bồn bồn mua về rửa sạch, cắt đôi rồi cắt miếng vừa ăn. Thịt bò ướp với tỏi, hạt nêm, dầu ăn một lúc cho ngấm. Cần tây rửa sạch rồi cắt khúc ngắn khoảng 3-4 cm.
• Khi chế biến, phi thơm tỏi rồi cho thịt bò vào xào nhanh tay trong vài phút. Tiếp tục cho củ năng vào, nêm nếm gia vị cho vừa ăn, cho cần tây vào, đảo đều, tắt bếp. Sử dụng khi còn nóng.

Ngoài các món trên, bạn có thể dùng món cá kho tộ, luộc hoặc kho đều rất ngon.

2. Công dụng của bồn bồn trong y học cổ truyền

Phấn hoa củ được dùng làm thuốc trong Đông y với tên bồ công anh. Khi đem sao đen sẽ cho ra vị thuốc đen còn giữ được phấn hoa thì gọi là sinh phượng hoàng. Khi thu hoạch, hoa đực sẽ được cắt và phơi khô trong vài ngày, giã nhỏ và rây lấy phấn. Trong thành phần của nó bao gồm các chất béo, chứa axit palmitic và isorhamnetin.

Theo y học cổ truyền, cà gai leo có vị ngọt, không mùi, tính bình, tác dụng vào các kinh Can, Tâm, Tỳ. Nó có tác dụng tán ứ, làm loãng máu, lợi tiểu, hạ huyết áp, cầm máu, giảm nhịp tim, cải thiện lưu thông máu ở động mạch vành.

Ngoài ra, rễ non của cây còn được dùng làm thuốc với tên là cây bồ công anh. Loại dược liệu này có vị ngọt, tính mát, giúp thanh nhiệt, thông huyết, tiêu sưng, giảm sưng tấy. Chủ trị đái dắt, lở miệng, đái buốt, tiết nhiều dịch âm đạo ở phụ nữ…

Dưới đây là một số biện pháp khắc phục từ bồn tắm:

1. Kích thích tuần hoàn máu, chống viêm nhiễm

Dùng 4 – 8g phấn hoa củ mài uống hoặc nuốt bột với nước đun sôi để nguội. Sử dụng 4-6g mỗi ngày.

2. Trẻ bị sưng lưỡi, không nói được.

Bôi nước bồ kết lên vết thương trên lưỡi của trẻ nhiều lần trong ngày.

3. Trị chứng phế nhiệt, ho ra máu cho trẻ em.

Dùng bồ công anh và kê huyết đằng mỗi vị 4g. Lấy nước sắc rễ cây sinh địa cho bé uống.

4. Điều trị ho ra máu

Lấy 4 – 8g bồ công anh đen uống với nước đun sôi để nguội.

5. Chữa khạc ra máu

Bồ công anh đen, lá sen (sao) lượng bằng nhau. Cả hai xay bột mịn, uống mỗi lần từ 8-12g.

6. Điều trị chảy máu cam

Bồ công anh đen và thanh đại mỗi vị 4g. Nước sắc hoặc tán mịn uống ngày 1 lần.

7. Chữa ra máu trong phân

Sử dụng phấn hoa phong lữ đen. Để dùng, ngày uống 4 – 8g với nước củ cải hoặc nước lá sen.

8. Điều trị rối loạn kinh nguyệt

Chuẩn bị các dụng cụ gồm bồ kết (sao), lá lốt (sao với muối). Cả hai thứ tán thành bột, trộn với mật ong làm viên nhỏ bằng hạt đậu. Uống 30 viên mỗi ngày giúp cải thiện các triệu chứng rối loạn kinh nguyệt.

9. Chữa bệnh thối tai

Phấn hoa được phân tán cho đến khi mịn và thổi vào tai

10. Chữa thấp nhiệt, ngứa ngáy vùng hạ vị.

Dùng phấn hoa trộn đều, thoa trực tiếp lên vùng da bị mụn.

12. Chữa khí hư huyết ứ gây đau bụng cho sản phụ.

Uống 4g bồ công anh (sao)

13. Chữa đầy miệng, sưng lưỡi

Lấy một lượng nhỏ cây xô thơm và đặt nó dưới lưỡi của bạn vài lần một ngày

Bồ công anh đen tán thành bột. Ngày dùng 4g pha với nước giếng để uống

20. Chữa đau khớp

Lấy 8 lượng bồ công anh và 1 lượng bồ kết. Cả hai xay thành bột mịn, uống mỗi ngày 1 chỉ với nước.

21. Chữa phân có máu.

Chuẩn bị các nguyên liệu gồm củ cải, phấn hoa (sao cháy), lá sen tươi với lượng bằng nhau. Nghiền tất cả mọi thứ thành bột mịn. Mỗi lần đi ngoài ra máu lấy 4 -8 g hòa với nước vo gạo để uống.

22. Điều trị chảy máu tử cung

Dùng bồ công anh và liên phòng mỗi loại 15g. Cả hai vị này sao cháy đen, sắc với 300ml nước để uống hết trong ngày. Trường hợp tử cung chảy máu gây suy nhược nặng thêm 30g ngải cứu, 24g huyền sâm, sắc uống.

23. Trị băng huyết, rong kinh ở phụ nữ.

Chuẩn bị: Bồ hoàng, hà thủ ô, Bạch thược, Nhân sâm, Ô đầu, Sa tiên, Xuyên khung, Phục linh, Miên hoa, lượng bằng nhau. Sắc với 5 bát nước cho đến khi cạn còn 3 bát. Chia 2-3 lần uống trong ngày.

3. Các tác dụng khác của cây bồn bồn

• Lá cây được người dân New Zealand sử dụng để lợp mái nhà hoặc làm tường.
• Làm thức ăn cho một số động vật, chẳng hạn như chuột xạ hương
• Dùng làm nguyên liệu sản xuất etanol
• Cây trồng ở bờ ao, hồ có tác dụng lọc nước, chống xói mòn, điều hòa sinh thái.

Lưu ý khi sử dụng cây bồn

• Bồn tắm nấu rất nhanh. Vì vậy, khi chế biến món ăn không nên nấu quá lâu sẽ mất đi chất dinh dưỡng và vị giòn tự nhiên.
• Những người có thể trạng âm hư, huyết ứ không khỏi nên tránh dùng dược liệu.
• Những người bị dị ứng với một trong các thành phần của cây nên tránh sử dụng dưới mọi hình thức

Dược Liệu Rừng PyLoHerb 

• Hotline: 0903 753 645 
• Showroom: 22 Đường 34, An Phú, Quận 2, TP. Thủ Đức, TP.HCM 
• Website: www.PyLoHerb.com

Nguồn: PyLoHerb.com

=> XEM THÊM:Cà Chua Và 15 Công Dụng Đối Với Sức Khỏe Và Sắc Đẹp